Napoleon Bonaparte
1769
Urodziny w Ajaccio na Korsyce, w niezamożnej rodzinie adwokata pochodzenia szlacheckiego Carla Marii Buonapartego i jego żony Letycji. Antenanci Napoleona pochodzą z Ligurii .1771
21 lipca 1771 roku chrzest w katedrze Ajaccio.1779
W styczniu zostaje zapisany do szkoły religijnej w Autun, gdzie uczył się języka francuskiego, w którym do mówił końca życia z korsykańskim akcentem. W maju roku zostaje przyjęty do szkoły wojskowej w Brienne-le-Château. Woli naukę od swoich bogatych kolegów.
1784
Nauka w paryskim l’École Militaire.
1786
Otrzymuje stopień podporucznika. Zostaje przydzielony do służby w artylerii. Po śmierci ojca, mając 16 lat, zajmuje się bratem Ludwikiem.
1789
Po wybuchu rewolucji francuskiej nie od razu opowiada się po jej stronie. Zgłosza się do korsykańskich powstańców Paolego, ten go jednak nie przyjmuje, więc przechodzi na stronę francuską.
1791
Awans na porucznika.
1793
Zdobywa broniony przez Anglików Tulon i za zasługi zostaje awansowany najpierw z kapitana na szefa batalionu, a następnie na generała brygady.
1795
Lider Dyrektoriatu Paul Barras, który pamięta Napoleona z okresu oblężenia Tulonu, powołuje go do objęcia dowództwa nad oddziałami broniącymi Republiki w czasie rojalistycznego powstania 13 Vendémiaire (5 października 1795 roku). Pozwala to Napoleonowi kolejny raz wykazać się skutecznością, przez zastosowanie w walkach ulicznych artylerii. Zostaje mianowany dowódcą wojsk wewnętrznych i generałem dywizji.
1796-7
9 marca 1796 roku, mając 27 lat, poślubia owdowiałą arystokratkę Józefinę de Beauharnais, która po śmierci swojego męża była kochanką Barrasa i kilku innych wpływowych polityków. Obejmuje dowództwo nad wojskami francuskimi walczącymi z Austriakami na terytorium północnej Italii. W latach 1796–1797 Napoleon odnosi we Włoszech sukcesy militarne, pokonał Austriaków oraz Sardyńczyków i narzucił im pokój w Campo Formio w 1797 roku. Pod jego rozkazami służą Legiony Polskie dowodzone przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego.
Koronuje się 2 grudnia na cesarza Francuzów. Mszę koronacyjną w katedrze Notre-Dame w Paryżu odprawia papież Pius VII. Podobno sam nakłada sobie koronę.
Walki przenoszą się na teren Francji, pomimo błyskotliwie dowodzonej przez Napoleona kampanii sześciodniowej wobec dysproporcji sił koalicji i Francji pada Paryż, a Senat francuski ogłosił detronizację cesarza, który 6 kwietnia abdykuje, po czym internowany został na wyspie Elbie. Opuszcza go wtedy również jego żona Maria Luiza. We Francji zostało restaurowane królestwo i władzę przejął król Ludwik XVIII, młodszy brat Ludwika XVI, panującego do rewolucji francuskiej. We wrześniu rozpoczął się kongres pokojowy w Wiedniu, na którym zwycięzcy zamierzali ustalić mapę Europy po wojnach napoleońskich.
1815
W trakcie trwania kongresu, 26 lutego Napoleon opuszcza Elbę lądując 1 marca z oddziałami liczącymi ok. 800 ludzi w zatoce Juan na Riwierze Francuskiej, po czym w krótkim czasie dociera do Paryża, witany entuzjastycznie przez rodaków. Odzyskuje on władzę. Napoleonowi udaje się zebrać 130 tys. nowego wojska i z tą armią pomaszerował do Belgii, gdzie stacjonują wojska angielskie Wellingtona i pruskie . Zamierza je pobić oddzielnie, lecz plan ten się nie powiódł i bitwa pod Waterloo, niedaleko Brukseli, skończyła się totalną klęską Francuzów, dokładnie w setnym dniu po powrocie Napoleona z Elby (18 czerwca ). Zostaje jednak aresztowany i zesłany na daleką wyspę Św. Heleny na południowym Atlantyku jako jeniec stanu.
1821
Na zesłaniu na Wyspie Świętej Heleny Napoleon przebywał sześć lat. Zmarł 5 maja 1821 roku o godzinie 17:49, w wieku 51 lat.
Dodatek nr 1:
1798
Wyprawa egipska , bierze w niej udział 38 tysięcy marynarzy i żołnierzy oraz 175 uczonych i artystów. Po sukcesach, jakimi jest zajęcie M
alty i Dolnego Egiptu z Aleksandrią, bitew pod Abukirem i pod piramidami, wojska ekspedycyjne spotykają same niepowodzenia: upiorny klimat, choroby tropikalne, zniszczenie floty francuskiej, powstanie ludności w Kairze, ingerencja wojsk tureckich, zajęcie Malty przez Anglików. Ostatecznie Francuzi zmuszeni zostali przez siły turecko-angielskie do kapitulacji w 1801 roku.
1799
Napoleon wraca do Francji. Obala Dyrektoriat, a władza w państwie przeszła w ręce trzech konsuli, z Napoleonem jako pierwszym konsulem.
1801-3
Zawiera w 1801 roku konkordat, wprowadza szereg reform usprawniających funkcjonowanie państwa(bezpłatna nauka, nominacja sędziów, walka z rozbojami, fałszerstwami, reforma administracji państwowej, ustanowienie instytucji prefektów w departamentach i merów w gminach, utrzymała się do dziś, Kodeks Cywilny Napoleona ustalający on podstawy ustroju: wolność osobista, równość wobec prawa, laicyzacja, nienaruszalność własności prywatnej). Sprzedaje w 1803 roku Stanom Zjednoczonym za 15 milionów dolarów terytorium Luizjany.
1804
Koronuje się 2 grudnia na cesarza Francuzów. Mszę koronacyjną w katedrze Notre-Dame w Paryżu odprawia papież Pius VII. Podobno sam nakłada sobie koronę.
1805
Zawiązuje się kolejna, trzecia koalicja antyfrancuska. Rusza ze swą armią do Niemiec, bije Austriaków pod Ulm, zajmuje Wiedeń, po czym wkracza na Morawy. Tam 2 grudnia Francuzi rozgromiają pod Austerlitz połączone siły austriacko-rosyjskie. Austria wycofuje się wówczas z koalicji i zawiera z Francją 26 grudnia pokój w Preszburgu. 21 paździer
nika roku pod Trafalgarem w pobliżu Gibraltaru, flota francuska i sprzymierzonej Hiszpanii zostaje rozbita przez flotę brytyjską admirała Nelsona.
1806-7
W związku z utworzeniem Związku Reńskiego,
Prusy wystosowały w tej sprawie ultimatum do cesarza Francuzów. Wybucha nowa wojna, 14 października 1806, Francuzi rozgromiają wojska pruskie w dwu bitwach pod Jeną i Auerstedt. Następnie zajmują Berlin i prawie całe terytorium Prus po Warszawę. Po klęsce wojsk rosyjskich 14 czerwca 1807 pod Frydlandem, Rosja prosi o pokój. Francja zawiera wówczas traktaty pokojowe w Tylży. Utworzono Księstwo Warszawskie.
Prusy wystosowały w tej sprawie ultimatum do cesarza Francuzów. Wybucha nowa wojna, 14 października 1806, Francuzi rozgromiają wojska pruskie w dwu bitwach pod Jeną i Auerstedt. Następnie zajmują Berlin i prawie całe terytorium Prus po Warszawę. Po klęsce wojsk rosyjskich 14 czerwca 1807 pod Frydlandem, Rosja prosi o pokój. Francja zawiera wówczas traktaty pokojowe w Tylży. Utworzono Księstwo Warszawskie.
1807-8
W listopadzie 1807 roku podbija Portugalię , zaś Hiszpania znajduje się pod nieformalną okupacją armii francu
skiej. Tron hiszpański obejmuje Józef Bonaparte. W kraju, wybu
chła niekontrolowana rewolta. Napoleon przy pomocy dodatkowych sił utrzymał wprawdzie w swym władaniu cały Półwysep Iberyjski, lecz w Hiszpanii rozpala się wojna partyzancka i angażowała znaczne siły francuskie. Od roku 1808 w Portugalii i Hiszpanii operuje brytyjski korpus ekspedycyjny pod dowództwem Wellingtona. Po kapitulacji armii francuskiej Józef Bonaparte ucieka z Madrytu i na tron wprowadza go dopiero interwencja Wielkiej Armii pod osobistym dowództwem Napoleona. Drogę do Madrytu otwiera wygrana 30 listopada 1808 szarża pod Somosierrą. Przez następne z górą pięć lat w Hiszpanii toczy się kombinowana wojna sił regularnych i partyzanckich, którą cechowało bezwzględność i okrucieństwo stron walczących.
chła niekontrolowana rewolta. Napoleon przy pomocy dodatkowych sił utrzymał wprawdzie w swym władaniu cały Półwysep Iberyjski, lecz w Hiszpanii rozpala się wojna partyzancka i angażowała znaczne siły francuskie. Od roku 1808 w Portugalii i Hiszpanii operuje brytyjski korpus ekspedycyjny pod dowództwem Wellingtona. Po kapitulacji armii francuskiej Józef Bonaparte ucieka z Madrytu i na tron wprowadza go dopiero interwencja Wielkiej Armii pod osobistym dowództwem Napoleona. Drogę do Madrytu otwiera wygrana 30 listopada 1808 szarża pod Somosierrą. Przez następne z górą pięć lat w Hiszpanii toczy się kombinowana wojna sił regularnych i partyzanckich, którą cechowało bezwzględność i okrucieństwo stron walczących.
1809
Nowa wojna rozpoczyna się w kwietniu kiedy Austriacy atakują na kilku kierunkach, w tym Bawarię, Italię, Saksonię i Księstwo Warszawskie. W tej sytuacji Napoleon I Bonaparte szybko ściąga część swych wojsk z Hiszpanii, aby wesprzeć oddziały francuskie stacjonujące w Niemczech. Następnie wraz z kontyngentami wojsk Związku Reńskiego,
powstrzymuje ofensywę austriacką w Bawarii, a potem zajmuje Wiedeń 12 maja. Jednak dopiero 6 lipca rozprawia się z Austriakami pod Wagram. Wicekról Italii pasierb Napoleona Eugeniusz de Beauharnais wkrótce wspiera działania Napoleona nad Dunajem. Polacy pod wodzą ks. Józefa Poniatowskiego po oddaniu Austriakom Warszawy podejmują udaną ofensywę w Galicji zajmując wiele miast, w tym Kraków. Austria 14 października podpisuje traktat pokojowy w Schönbrunn pod Wiedniem. W grudniu Napoleon rozwodzi się ze swą pierwszą żoną, Józefiną i prosi cesarza Rosji Aleksandra I o rękę jego młodszej siostry, Anny. Odmówiono mu jednak pod pretekstem zbyt młodego wieku wybranki. Nie przejmuje się tym i ożenił wkrótce z córką cesarza austriackiego Marią Luizą.
1812
Napoleon zgromadza na terenach Prus Wschodnich i Księstwa Warszawskiego wielonarodową Wielką Armię, liczącą ok. 600 tys. ludzi (m.in. 300 tys. Francuzów, Włochów i Belgów, 180 tys. Niemców, 90 tys. Polaków) i 24 czerwca przekracza Niemen, rozpoczynając swą kolejną kampanię wojenną. Rosjanie szybko się wycofują i unikają decydujących bitew. Dopiero koło Możajska, pod wsią Borodino, w dniach 5-7 września doszło do wielkiej bitwy. Wzięło w niej udział 250 tys. ludzi, zginęło 80 tys., bitwa nie przyniosła rozstrzygnięcia.Dowodzący wojskami rosyjskimi książę marszałek Michaił Kutuzow wycofał je, oddając w połowie września ćwierćmilionową Moskwę, po wcześniejszej ewakuacji mieszkańców, wywiezieniu wszelkich zapasów żywności i podpaleniu miasta. Napoleon śle do cara propozycje honorowego zakończenia wojny, lecz po miesiącu bezowocnych oczekiwań na odpowiedź, i gdy
już spadły pierwsze śniegi, zarządził 18 października odwrót swej Wielkiej Armii. Jej marsz przez bezkresne przestrzenie, wśród ostrych mrozów, bez kwater, dostatku żywności i przy nieustannych podjazdach kozackich, zamienił się w koszmar. Ciężkie straty ponosi Napoleon podczas przeprawy przez rzekę Berezynę na Białorusi. Nad Niemen wróciło tylko kilkadziesiąt tysięcy skrajnie wyczerpanych żołnierzy.
1813
Do lutego Rosjanie zajmują Księstwo Warszawskie. Prusy i Austria zawierają sojusze z Rosją i wypowiadają wojnę Francji.Tymczasem Napoleonowi udało się we Francji odtworzyć ok. 150-tys. armię i z nią wrócił do Saksonii. Dochodzi 16-19 października pod Lipskiem do wielkiej „Bitwy Narodów”, w jakiej starło się 330 tys. Rosjan, Niemców i Szwedów przeciwko 160 tys. Francuzów, Polaków i Sasów, przy czym ci ostatni w trakcie bitwy przeszli na stronę wroga. Napoleon przegrywa i ucieka.
1814
1815
W trakcie trwania kongresu, 26 lutego Napoleon opuszcza Elbę lądując 1 marca z oddziałami liczącymi ok. 800 ludzi w zatoce Juan na Riwierze Francuskiej, po czym w krótkim czasie dociera do Paryża, witany entuzjastycznie przez rodaków. Odzyskuje on władzę. Napoleonowi udaje się zebrać 130 tys. nowego wojska i z tą armią pomaszerował do Belgii, gdzie stacjonują wojska angielskie Wellingtona i pruskie . Zamierza je pobić oddzielnie, lecz plan ten się nie powiódł i bitwa pod Waterloo, niedaleko Brukseli, skończyła się totalną klęską Francuzów, dokładnie w setnym dniu po powrocie Napoleona z Elby (18 czerwca ). Zostaje jednak aresztowany i zesłany na daleką wyspę Św. Heleny na południowym Atlantyku jako jeniec stanu.
1821
Na zesłaniu na Wyspie Świętej Heleny Napoleon przebywał sześć lat. Zmarł 5 maja 1821 roku o godzinie 17:49, w wieku 51 lat.
Dodatek nr 1:
KOALICJE I POKOJE:
rok|uczestnicy|bitwy|pokój wieńczący
I koalicja antyfrancuska:
rok|uczestnicy|bitwy|pokój wieńczący
I koalicja antyfrancuska:
- 1792,
- Hiszpania, Portugalia, Austria, Kr. Neapolu, Holandia, Prusy, Rosja, Wielka Brytania, Kr. Sardynii,
- Lodi 1796, Arcole 1796,
- pokój w Bazylei(1795):
- Prusy i Hiszpania wycofują się z koalicji,
- Prusy rezygnują z lewego brzegu Renu,
- Hiszpania oddaje swoją część wyspy Santo Domigo Francji
- pokój w Campo Formio 1797:
- Francja uzyskuje część Lombardii, Niziny Padańskiej, Belgię, część Niderlandów,
- powstają Republiki Cisalpejska i Liguryjska.
II koalicja antyfrancuska:
- 1798,
- Turcja, Austria, Kr. Neapolu, Rosja, Wielka Brytania, Kr. Sardynii,
- Marengo 1800, Hohenlinden 1800,
- pokój w Luneville 1801:
- Austria uznaje warunki pokoju w Campo Formio,
- pokój w Amiens 1802:
- Wielka Brytania zwraca zajęte francuskie, hiszpańskie i holenderskie kolonie bez Cejlonu i Trynidadu oraz Elbę i Maltę(kawalerom maltańskim),
- Francja wycofuje wojska z Neapolu, Rzymu i Egiptu
III koalicja antyfrancuska:
- 1805,
- Austria, Kr. Neapolu, Szwecja, Rosja, Wielka Brytania,
- Ulm 1805, Trafalgar 1805, Austerlitz 1805,
- pokój w Preszburgu(Bratysława)1805:
- Austria traci Wenecję, Istrię, Dalmację na rzecz Francji oraz część posiadłości w Niemczech na rzecz Badenii i Winterbergii.
IV koalicja antyfrancuska:
- 1806,
- Prusy, Rosja, Wielka Brytania,
- Jena 1806, Auerstadt 1806, Frydland 1807, Pruska Iława 1807,
- pokój w Tylży 1807
- utworzenie Księstwa Warszawskiego oraz królestwa Westfalii z teren pruskich,
- ograniczenie liczebności pruskiej armii,
- Rosja uzyskuje obwód białostocki,
- Rosja bierze udział w blokadzie kontynentalnej Wielkiej Brytanii.
V koalicja antyfrancuska:
- 1809,
- Hiszpania(partyzanci), Austria, Wielka Brytania,
- Essling 1809, Wagram 1809,
- pokój w Schönbrunn 1809:
- utrata przez Austrię Salzburgu i Triestu oraz ziem III Rozbioru Polski,
- Rosja uzyskuje obwód tarnopolski.
VI koalicja antyfrancuska:
- 1812,
- Hiszpania, Portugalia, Austria(1813), Prusy(1813), Rosja, Wielka Brytania,
- Borodino 1812, Lipsk 1813,
- pokój w Paryżu 1814:
- Francja wraca do granic z 1792 r.,
- powstaje kongres wiedeński,
- Holandia uzyskuje suwerenność.
VII koalicja antyfrancuska:
- 1815
- Hiszpania, Portugalia, Austria, Prusy, Rosja, Wielka Brytania,
- Waterloo 1815,
- pokój w Paryżu 1815 r. :
- Francja wraca do granic z 1792 r. oraz płaci kontrybucję.
Na niebiesko bitwy przegrane przez cesarza Francuzów.
Dodatek nr 2:
LINKI:
- tripwow: https://tripwow.tripadvisor.com/tripwow/ta-0847-d958-14da?ln tripwow ma problem z polskimi znakami dlatego zamiast oblężenie napisałem oblezenie,
- calameo: http://en.calameo.com/read/0047249596456e7b188cf
- whenintime: http://whenintime.com/tl/pkkofbf/napoleon/
- youtube:
- film kostiumowy o Napoleonie: https://www.youtube.com/watch?v=3C7wuRsFmnQ&list=PLsRo8FEJKxV_gifxADO2KGHRyYY8GrkY_ ,
- coś krótszego https://www.youtube.com/watch?v=jf83VjGVc10 .
Dodatek nr 3:
Bibliografia:
- https://pl.wikipedia.org/,
- https://en.wikipedia.org/,
- Historia dla maturzysty - Nowożytność Ewa Wipszycka,
- http://theminimalista.com/,
- http://brienne-aube.blogspot.com/,
- http://www.thenation.com/,
- Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady
- Jacques-Louis David - Koronacja Napoleona,
- Jacques-Louis David - Napoleon przekraczający przełęcz świętego Bernarda,
- http://www.premiumswitzerland.com/,
- https://commons.wikimedia.org/,
- http://www.wikiwand.com/fr/,
- http://cliomaps.de/,
- http://c8.alamy.com/,
- http://www.tourismus.ulm.de/,
- "The Battle of Trafalgar" - Clarkson Stanfield,
- J.Suchodolski - Bitwa pod Somosierrą,
- J.Suchodolski - Śmierć ks. J.Poniatowskiego,
- http://villahaitchtoya.com/,
- http://www.waterloouncovered.com/
